شیر یارانهای 5/2 درصد چربی از این پس با قیمت 600 تومان عرضه میشود. از زمان اجرای طرح هدفمندی یارانهها، دولت قیمت شیر را ثابت نگهداشتهبود اما گلایههای دامداران و کارخانههای تولیدکننده شیر، کار را یکسره کرد.
روزنامه سلامت در این شماره خود نوشت : سرانه مصرف شیر در ایران یکسوم کشورهای اروپایی است و آمار بیماریهای ناشی از کمبود کلسیم بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی. البته نمیتوان سرانه پایین مصرف شیر در کشور را فقط به گردن قیمت آن انداخت. یکی از دلایلی که اولویت سبد غذایی مردم را تعیین میکند، کم بودن آگاهی درمورد سلامت است. در زمینه آموزش و فرهنگسازی نیز ضعف داریم. حجم زیادی از تبلیغات رسانهها به موادغذایی مضر مانند چیپس و پفک اختصاص دارد و روزبهروز هم بیشتر میشود. شاید تصور کنید، افزایش 250 تومانی قیمت شیر یارانهای، تاثیر چندانی روی مصرف آن ندارد اما کافی است صفهای عریض و طویلی که هر روز برای شیر یارانهای تشکیل میشد را در ذهنتان مجسم کنید تا متوجه شوید که این بالا و پایین شدن قیمتها فقط یقه اقشار آسیبپذیر را میگیرد.
نتایج آخرین بررسی مصرف موادغذایی در انستیتو تحقیقات تغذیه که در سال 81 انجام شده است، نشان میدهد 90 درصد خانوادههای ایرانی کمتر از نیازشان کلسیم دریافت میکنند. دکتر ربابه شیخالاسلام با بیان این آمار، افزایش قیمت شیر را یکی از سیاستهای غلط ذکر میکند و میگوید: «وقتی قیمت شیر پایین هم بود، با مشکل کمبود کلسیم مواجه بودیم، با شرایط فعلی که مردم کمتر شیر میخرند، چه وضعیتی پیش خواهد آمد؟»
رییس موسسه بهداشت، سلامت و تغذیه با بیان اینکه کمبود کلسیم و ویتامینD، پوسیدگی دندان، نرمی و پوکی و شکستگی زودهنگام استخوان را به همراه خواهدداشت، ادامهمیدهد: «یکی از اهداف اصلی برای داشتن سبدغذایی سالم، فرهنگسازی برای مصرف لبنیات بهویژه شیر بوده است. برنامه شیر مدرسه، یکی از اقدامهایی بود که ما را به این هدف نزدیکتر میکرد. علاوه بر آن ذائقهسازی کودکان برای مصرف شیر نیز بسیار مفید بود اما حالا با این افزایش قیمت، تا حدود زیادی این برنامهها خنثیمیشود.» این متخصص اپیدمیولوژی تغذیه، هدفمندی یارانهها را برای حمایت از اقشار آسیبپذیر میداند ولی توضیح میدهد: « نتایج چنین سیاستهای غلطی، دامن اقشار آسیبپذیر را میگیرد، چون اگر خانواده کمبود بودجه داشته باشد، سعی میکند، غذاهای اساسی را تهیه کند و دیگر نمیتواند به فکر تهیه موادغذایی سالم و مفیدتر باشد.» دکتر شیخالاسلام به قیمت شیر در کشورهای اروپایی اشاره میکند و میگوید: «بسیاری از کشورهای اروپایی قیمت موادغذایی مفید و ضروری مانند شیر را پایین نگه میدارند و قیمت مواد مضری که سلامت را تهدید میکند، گران. بهطور مثال قیمت یک بسته چیپس 2 تا 3 برابر قیمت یک پاکت شیر است بنابراین مردم به راحتی شیر را خریداری میکنند.» دکتر شیخالاسلام معقتد است، برای حل این معضل، دولت باید برای مواد غذایی ناسالم مانند غذاهای شور، چرب، فستفودها، انواع کراکرها، چیپس و پفک مالیات درنظر بگیرد و سود ناشی از آن را به یارانه غذاهای ضروری مانند شیر اختصاص دهد.وی به مشکل کمبود ریزمغذیها نیز اشاره میکند: «حتی اگر مردم به میزان کافی شیر میخوردند، باز هم با کمبود کلسیم و موادمغذی مواجهبودیم و باید سایر موادغذایی را با کلسیم و ویتامینD غنیسازی میکردیم. برای روشنتر شدن موضوع، تصور کنید یک لیوان شیر، 300 گرم کلسیم دارد در حالی که شیر غنیشده، 500 گرم کلسیم دارد، بنابراین چنین سیاستهایی، سودی برای سلامت مردم بهویژه اقشار آسیبپذیر نخواهد داشت.»
وزارت بهداشت نگران است
یکی از دلایل اصلی مصرف پایین لبنیات در جامعه، عدمآگاهی مردم از خواص لبنیات است. این قضیه را میشود از مصرف بالای تنقلات و غذاهای مضر سلامت مانند فستفودها فهمید. خیلیها حاضرند نوشابه را با هر قیمتی بخرند اما شیر و لبنیات را کمتر خریداری میکنند. سرپرست دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، 2 علت عمده برای مصرف پایین مواد لبنی ذکر میکند: «اول آنکه مردم باید از ضرورت مصرف شیر آگاهی داشتهباشند و دوم آنکه دسترسی اقتصادی به مواد لبنی باید بهگونهای باشد که اقشار کمدرآمد بتوانند آنها را خریداری کنند.» دکتر زهرا عبداللهی با بیان اینکه نان، قوت غالب مردم است و حذف یارانه آن تا حد زیادی ضایعات نان را کم کرد، توضیح میدهد: « در مورد شیر این اتفاق نمیافتد، چون قوت غالب مردم نیست و اقشار کمدرآمد، آن را به راحتی از سبد غذایی خود حذف میکنند یا اگر قبلا هفتهای 3 بار شیر میخریدند، حالا هفتهای یک بار میخرند.»
دکتر عبداللهی با ابراز نگرانی در مورد کمبود کلسیم تاکید میکند: «وزارت بهداشت نگران است که با افزایش قیمت شیر، کمبود کلسیم و مشکلات ناشی از آن در اقشار کمدرآمد افزایش پیدا کند که هزینههای درمان ناشی از آن، بسیار بیشتر از یارانه شیر خواهد بود.» این متخصص علوم تغذیه با اشاره به اقدامهای انجام شده برای مقابله با افزایش قیمت شیر، ادامه میدهد: «در جلسههایی که با مسوولان این طرح داشتیم، مخالفتمان را اعلام کردیم و حتی کتبی نوشتیم که این اقدام بر الگوی مصرف تاثیر میگذارد، اما آنها اعتقاد داشتند، وزارت بهداشت به مردم آموزش دهد تا مصرف شیر کاهش پیدا نکند.»
دکتر عبداللهی میگوید: «دفتر بهبود تغذیه جامعه حتی برای آموزش و فرهنگسازی نیز با کمبود بودجه مواجه است و رسانههای جمعی باید به آنها کمک کنند. قرار است اعتباراتی برای آموزش و تبلیغات به این دفتر اختصاص یابد.»
اقشار کمدرآمد ضرر میکنند
رییس دفتر بهبود تغذیه جامعه اعتقاد دارد: «مصرف شیر حتی در دهکهای بالای جامعه که این افزایش قیمت، برای آنها چندان اهمیتی ندارد نیز پایین است و شاید آموزش و فرهنگسازی به افزایش مصرف آنها کمک کند اما در مورد اقشار کمدرآمد، قضیه تفاوت دارد، چون کمتر از رسانههای گروهی استفاده میکنند، بنابراین باید قیمت شیر بهگونهای باشد که قدرت خریدش را داشته باشند.» او در مورد سرانه پایین مصرف شیر در کشور میگوید: «بنابر استانداردهای جهانی، هر فرد باید روزی 230 تا 240 گرم مواد لبنی مصرف کند، در حالی که در کشور ما این رقم 139 گرم است. علاوه بر آن، سرانه مصرف شیر در کشور ما در سال، 90 تا 100 کیلوگرم و در کشورهای اروپایی 3 برابر این مقدار است.» وی تاکید میکند: «آموزش به مردم از برنامههای اصلی دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت است اما تاثیر این آموزشها و تغییر رفتار مردم، به زمان طولانی نیاز دارد و زود به نتیجه نمیرسد.» دکتر عبداللهی با اشاره به تقاضای زیاد مردم برای استفاده از شیر یارانهای میافزاید: «صفهای طولانی برای شیر یارانهای نشان میدهد که توانایی خرید شیر غیریارانهای برای مردم وجود ندارد اما حالا باید دید با افزایش قیمت شیر یارانهای باز هم این صفهای طویل تشکیل میشود؟»
جایگاه آموزش در وزارت بهداشت افت کرده است
دو طرحی که به مجلس ارائه شد و بدون کار کارشناسی بسیار سریع به تصویب رسید، حذف یارانه شیر و ماندن یارانه دارو بود. دکتر علیرضا مرندی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، معتقد است: «حذف یارانه شیر اشتباهی بود که خسارتهای ناشی از آن بسیار بیشتر از حذف یارانهها نمود پیدا میکند.» وزیر اسبق بهداشت با بیان اینکه با افزایش قیمت شیر همه مشکلات به فقرا شیفت داده میشود ادامه میدهد: «آموزش بدون فراهم کردن امکانات، تاثیر چندانی ندارد و باید موانع را برطرف کنیم تا افرادی که در طبقات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پایینی هستند، بتوانند سبد غذایی سالم داشته باشند.» وی با انتقاد از کوچک شدن جایگاه آموزش در وزارت بهداشت، توضیح میدهد: «متاسفانه در وزارت بهداشت جایگاه آموزش بهداشت و سلامت افت کرده در حالی که مشکلات بهداشتی کوچک نشده است. دفتر بهبود تغذیه و آموزش سلامت هر دو اداره کل بودند ولی حالا دفتر هستند، پس چگونه این آموزشها افزایش مییابد؟!» نماینده مردم تهران به افزایش بیماریهای غیرواگیر اشاره میکند و میگوید: «اساس تمام بیماریهای غیرواگیر، سبک زندگی مردم، عدم تحرک و عدم آگاهی از سلامت است، بنابراین نهتنها باید به مردم آموزش دهیم، بلکه باید به مسوولان و سیاستمداران نیز در زمینه سلامت آگاهی دهیم و وزارت بهداشت علمدار این آموزشهاست.»
دکتر مرندی اعتقاد دارد: «آموزش به مردم مقوله گستردهای است که باید مداوم انجام شود. اگر میخواهیم به مردم آموزش دهیم که شیر مصرفکنند باید در آموزش و پرورش، مراکز درمانی، دانشگاهها و رسانهها، این آموزشها وجود داشته باشد.» به گفته دکتر مرندی، فرهنگسازی و بالا بردن آگاهی مردم بدون ایجاد امکانات لازم بیفایده است به بیان دیگر باید دولت به شیر یارانه دهد تا قیمت آن ارزان باشد و طبقات پایین اجتماعی آن را خریداری کنند.» او در پایان پیشنهاد میدهد: «دولت یک ماده واحده به مجلس ارائه کند که یارانه شیر حذف نشود.» آنگونه که از جوانب امر پیداست حذف یارانه شیر و افزایش قیمت آن، مورد تایید مسوولان نظام سلامت نیست اما با افزایش قیمتها با اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها، دیر یا زود این اتفاق میافتاد. باید به انتظار نشست و دید برنامههای آموزشی وزارت بهداشت تا چه حد میتواند سرانه مصرف شیر را در جامعه بالا ببرد.
نظر شما